कालावधी : 1 एप्रिल 1969 ते 31 मार्च 1974
मुख्य भार : स्वावलंबन
घोषवाक्य : स्थैर्यासह आर्थिक वाढ
घोषणा : मार्च 1971 च्या संसदीय निवडणुकीच्या वेळी इंदिरा गांधींनी ”गरीबी हटाओ” ही घोषणा दिली.
प्रतिमान : अॅलन व रुद्र यांचे खुले सातत्य प्रतिमान
योजनेचे उपनाव : गाङगीळ योजना
आराखडा आकार : 15.900 कोटी
अपेक्षित वृद्धी दर : 5.5%
प्रत्यक्ष : 3.3%
Must Read (नक्की वाचा):
उद्दिष्ट्ये :
1. स्वावलंबन
2. सामाजिक न्यायासह आर्थिक वाढ
3. समतोल प्रादेशिक विकास
प्राधान्य क्षेत्र :
1. शेती
2. उद्योग
कार्यक्रम :
1. 1973 – अवर्षण प्रवण क्षेत्र विकास कार्यक्रम
2. 1974 – लघु शेतकरी विकास अभिकरन
3. 1972 – बोकारो पोलाद प्रकल्प
4. 1973 – SAIL
5. 1969 – 14 बँकांचे राष्ट्रीकरण
6. 1967– MRTP कायदा
7. 1973 – FERA कायदा
विशेष घटनाक्रम :
1. 1972 मध्ये साधारण विमा व्यवसायाचा कायदा संमत करून 1 जानेवारी 1973 रोजी भारतीय साधारण विमा मंडळाची स्थापना करण्यात आली.
2. 1972-73 मध्ये पहिल्यांदा भारताचा व्यापार तोल अनुकूल ठरला.
3. 1973 मध्ये परकीय चलन कायदा संमत करण्यात आला.
4. 1973- 1974 मध्ये पहिल्यांदाच नियोजन मंडळाणे दारिद्र्य रेषेचे मोजमाप कॅलरी च्या स्वरुपात करण्यास प्रारंभ केला.
मूल्यमापन :
– 1971 चे भारत-पाक युद्ध किवा बांग्लादेश – निर्मित युद्ध व त्यामुळे निर्माण झालेला बांग्लादेशी निर्वासिताचा प्रश्न
– 1973 ला पहिलं तेलाचा झटका – तेलाच्या जागतिक किमती 400% ने वाढल्या याला “oil crisis” किवा “तेलाचे संकट” असे म्हणतात.